Stap 3: Bepaal de route richting vergunningverlening
In het Klimaatakkoord is als gezamenlijk doel overeengekomen dat - met oog op het tijdig realiseren van de opgave - uiterlijk op 1 januari 2025 alle aangevraagde benodigde vergunningen voor zon- en windprojecten op land zijn afgegeven. Om voldoende volume te waarborgen en uitval van projecten te compenseren, zal sprake zijn van overprogrammering in de RES'en en de ruimtelijke Omgevingswet-instrumenten, met name in de omgevingsplannen.
Planning, tijdlijn en urgentie
Planning
In juni 2021 is de RES 1.0 opgeleverd, met daarin de ambitie van de 30 RES regio’s ten aanzien van het realiseren van het opwekken van duurzame energie. Deze ambitie kwam ver boven de doelstelling van 35 TWh uit. In de fase die nu is aangebroken, worden de locaties voor grootschalige opwek met zon- en windenergieprojecten concreter. Ook de benodigde aanpassingen van de energie-infrastructuur voor de duurzame opwek wordt verder uitgewerkt dan in de 1.0-versie. Of de ambitie om meer dan 35 TWh op te wekken kan worden gerealiseerd, wordt de komende tijd duidelijk.
Vanaf nu tot 2025 wordt hard verder gewerkt aan de intensieve dialoog met de samenleving, het concreet maken van de bijpassende netinfrastructuur en het verankeren van plannen en projecten in het instrumentarium van de Omgevingswet. Onderstaande routeplanner geeft de diverse routes richting vergunningverlening op 1 januari 2025 weer.
Routes richting vergunningverlening
De gewenste route richting vergunningverlening verschilt per regio en is afhankelijk van onder meer de volgende factoren:
- Sturingsfilosofie, inclusief samenwerking in de regio
- De huidige en gewenste route naar verankering in de instrumenten van de Omgevingswet
- Timing, meekoppelkansen met andere dossiers en voortgang van de implementatie van de Omgevingswet bij de bevoegd gezagen.
Dit wordt nader uitgewerkt in het werkblad RES in de leefomgeving. De keuzes die hierin worden gemaakt, hebben effect op de manier waarop de plan-mer-procedure in het RES-proces wordt verankerd.
Instrumentemix
De doorlooptijden van de in de routeplanner opgenomen instrumenten zijn globaal als volgt:
Indicatieve doorlooptijden
Tijdlijn en planning
Let op: de tijdlijnen zijn slechts bedoeld als voorbeelden en geven enige indicatie. Iedere regio kent een ander proces en tijdlijn. De doorlooptijden van de RES Herijking zijn gebaseerd op eerdere ervaring met RES 1.0, inclusief besluitvorming en ervaring met de RES & mer-pilots.
Tijdslijn thematisch – volgordelijk
Tijdslijn thematisch – parallel
Tijdslijn integraal – volgordelijk
Tijdslijn integraal – parallel
Er zullen zaken parallel moeten worden opgepakt om de planning te halen. Het is daarom belangrijk om snel met de RES Herijking te starten. De samenwerking in de RES-regio is cruciaal voor de voortgang in de RES Herijking en het verankeren van plannen en projecten in de instrumenten van de Omgevingswet, op weg naar omgevingsvergunningen. Die voortgang leggen regio’s vast in de Voortgangsdocumenten, de eerste is het RES Voortgangsdocument 2023.
Proces plan-mer
Een plan-mer-proces bestaat uit twee fasen:
- Het opstellen van de notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) is de eerste fase in het mer-besluitvormingsproces. Hier wordt de reikwijdte en het detailniveau van het onderzoek afgebakend. Dat is een belangrijke fase bij het opstellen van het plan-MER. In de NRD wordt aangegeven waarop het onderzoek zich vooral moet gaan richten, wat minder belangrijk is, en wat zelfs helemaal buiten beschouwing kan blijven. In de NRD wordt aangegeven welke alternatieven en milieuaspecten worden meegenomen (reikwijdte) en hoe uitgebreid en op welke manier dat zal gebeuren (detailniveau). Meer informatie over de NRD. De resultaten en ervaringen van eerder uitgevoerde pilots voor RES’sen uitgevoerde plan-MER-ren zijn op de site van commissiemer te vinden.
- De MER is het feitelijke milieueffecten onderzoek. Hierin worden de resultaten van het uitgevoerde alternatievenonderzoek en de daarbij behorende milieueffectbepaling beschreven en toegelicht. Mede op basis daarvan wordt vervolgens voor de besluitvorming een voorkeursalternatief samengesteld of gekozen; voor de overzichtelijkheid is het nuttig om het voorkeursalternatief ook in het plan-MER zelf te beschrijven.
Het plan-mer-proces ziet er schematisch als volgt uit.
Het plan-merproces
Q&A doorlooptijden
Vraag: Met welke doorlooptijden moet rekening worden gehouden bij een plan-mer-proces?
Antwoord: Het mer-proces maakt deel uit van het totstandkomingsproces van de RES. Er is dus geen sprake van een lineair proces, waarbij eerst een RES wordt opgesteld (of herijkt) en dan een MER-rapport wordt opgesteld en een mer-proces wordt doorlopen. Er is juist sprake van een parallel proces, waarbij het plan-mer-proces deel uitmaakt van het RES-proces.
Uit de uitgevoerde RES en mer-pilots blijkt dat rekening moet worden gehouden met ca. 3 maanden extra tijd voor het hele proces tot vaststellen van de RES. Globaal kan daarbij rekening worden gehouden met de volgende doorlooptijden voor de MER:
- ca.2 maanden voor Plan van Aanpak en uitvraag bij marktpartijen
- ca. 2 maanden voor het opstellen van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau
- ca. 6 tot 8 maanden om een plan-MER uit te werken (kan deels parallel worden getrokken met de NRD-fase)
- ca. 6 weken adviestermijn Commissie m.e.r. (afhankelijk van de drukte)
- ca. 4 weken verwerken advies
- evt. nieuw adviesverzoek aan Commissie m.e.r.
Q&A kennisgeving
Vraag: In een openbare kennisgeving wordt aangegeven dat een plan-MER-procedure wordt doorlopen. Daarnaast wordt aangegeven op welke locatie stukken kunnen worden bekeken. Is het juridisch mogelijk om deze kennisgeving te laten doen namens de gemeenten, provincie en waterschappen? De voorkeur wordt gegeven om niet één bevoegd gezag aan te wijzen, omdat de RES van alle deelnemende overheden is. Uiteindelijk vindt er ook door al deze overheden besluitvorming plaats over de plan-MER.
Antwoord: Ja, dat is mogelijk. De kennisgeving kan namens de betrokken bevoegd gezagen door de RES-regio worden gedaan.
Vraag: Is het mogelijk om de kennisgeving gelijktijdig met de zienswijze op de NRD te laten plaatsvinden of kan dat pas als de NRD is vastgesteld?
Antwoord: Ja, dat is mogelijk.
Q&A – Lopende initiatieven
Vraag: Hoe moet in de tussentijd worden omgegaan met lopende initiatieven? Moeten die wachten op de plan-MER of kunnen die gewoon door?
Antwoord: Lopende initiatieven kunnen gewoon door. Als sprake is van project-mer-plichtige initiatieven moet een maatwerkafweging worden gemaakt.