Aanleiding

Een werkgroep met juristen en beleidsexperts van Rijk, provincies, gemeenten, NP RES, netbeheerders en de Commissie m.e.r. bracht in maart 2022 advies uit over die vraag. Kern van het advies is dat voor het tot stand komen van de RES 1.0 een plan-MER niet verplicht was. De RES 2.0 is na het in werking treden van de Omgevingswet vaak wel plan-mer-plichtig (zie hierna). Dit heeft gevolgen voor de inrichting van het RES-proces. Om dit praktisch uitvoerbaar te laten zijn wordt er een onderscheid gemaakt tussen een RES Voortgangsdocument (monitoring) en een RES Herijking (inhoud keuzes en proces). Dit is gevisualiseerd in onderstaande figuur. Het voortgangsdocument wordt tweejaarlijks opgesteld. Voor de RES Herijking geldt niet zo’n vaste ritmiek.

Dit werkblad gaat over spoor 2 in figuur 1: de beleidscyclus waarin beleid wordt opgesteld, uitgevoerd, geëvalueerd en aangepast. Het gaat over: 

• het maken van ruimtelijke keuzes, bijvoorbeeld concretiseren of wijzigen van zoekgebieden voor de duurzame opweklocaties voor zonne- of windenergie en daaruit voortvloeiende ingrepen in de infrastructuur) 
• het inrichten van het ruimtelijk planproces waar energie onderdeel van is (zoals het stellen van randvoorwaarden) en  
• het afgeven van vergunningen voor wind- en zonprojecten en infrastructuur. Dit leggen we vast in de RES Herijking. De RES 1.0 vormt de basis, elke volgende versie krijgt een hoger nummer mee, dus de RES Herijking 2.0, 3.0 en zo verder.

Triggers voor herijking 

Het concretiseren of wijzigen van zoekgebieden is een trigger voor herijking van de RES. Die trigger zal zich vrijwel in alle RES’en voordoen. Met andere woorden: vrijwel alle RES’en moeten concreter worden uitgewerkt. Daarnaast kunnen tijdens het uitvoeren van de RES nieuwe inzichten ontstaan. Denk hierbij aan nieuwe lokale, regionale en landelijke innovaties in technieken of bronnen. Ook kan herijking nodig zijn omdat Regionale-energiestrategie.nl 2 één of meer van de in de RES opgenomen projecten om welke reden dan ook, niet door kan gaan. Ook voortschrijdende politieke of bestuurlijke inzichten, of de combinatie of confrontatie met andere opgaven in de leefomgeving, of beter inzicht in de ruimteclaims van andere maatschappelijke opgaven, kunnen aanleiding zijn om de RES te herijken. Dit kan leiden tot het aanpassen van plannen of het vaststellen van nieuwe ruimtelijke kaders voor toekomstige ontwikkelingen, zoals de energietransitie. Dit doet zich in elke regio wel één of meerdere keren voor. Dat is per keer maatwerk en kent dus logischerwijs geen vast ritme. Voor het document dat we de RES Herijking 2.0 (en 3.0 en zo verder) noemen, bepaalt elke regio daarom zelf of, hoe en wanneer die wordt vastgesteld. In de meeste regio’s is herijking op korte termijn aan de orde (zie verder paragraaf urgentie en tijdspad). 

Het advies van de eerdergenoemde werkgroep biedt handelingsperspectief op hoofdlijnen, maar de situatie per regio zal verschillen. NP RES ondersteunt daarom de regio's op verschillende manieren, zoals nu door aanvullende werkbladen die met de opdrachtgevers en de regio's worden opgesteld, met kennissessies en met hulp van de thematrekkers en de expertpool. 

Op de site van NP RES vindt men de achtergrond over de aanleiding en de inhoud van het advies.  
In bijlage 1 meer context bij RES en MER: 

• Hoe de MER één stap eerder in het proces aan de orde komt, namelijk direct bij het opstellen van beleid en niet pas bij het verankeren daarvan in formeel ruimtelijk instrumentarium. 
• De voor- en nadelen van een plan-MER. 
• Meer inzicht in wanneer een RES plan-MER plichtig is.