Kompasrichting Noordoost

Elke regio heeft maatwerk geleverd bij het formuleren van de RES opgave per regio, het invullen van onderstaande vragen kan u helpen om duidelijk te maken waar uw regio staat als het gaat om de voortgang van de geformuleerde ambities. 

• Hoe is de verdeling bestaand, pijplijn en ambitie en welke rol heeft de RES-regio daarbij? Welke rol vervullen de provincie, individuele gemeenten en waterschap(pen) of kunnen zij vervullen? Worden de rollen adequaat ingevuld?  
• Waaruit bestaat de ambitie? Bestaat de ambitie uit windparken, zon in het veld opstellingen of zon op dak ambities of een combinatie van ambities? Kan dit op tijd worden vergund?  
• Zijn er aanleidingen om de ambitie te herijken? Is de herijking in gang gezet?  
• Is voor het realiseren van de ambitie uitbreiding van de energie-infrastructuur nodig, denk daarbij aan extra onder- of schakelstations of andere uitbreidingen van de energie-infrastructuur? 
• Is er een locatieafweging gemaakt en is daarbij een m.e.r-procedure doorlopen? Of is zeker dat dat niet nodig was?
• Zijn de gevolgen voor natuur, milieu en landschap bij de locatieafweging betrokken en kan dit zonder al te veel moeite in de planvorming worden verwerkt? 
• Heeft een participatietraject hiervoor plaatsgevonden en is die ook in de planvorming verwerkt?
• Is de RES inhoudelijk vormgegeven als programma (onder de Omgevingswet), waarbij ook netbeheerders zijn betrokken?
• Is de RES verankerd in de omgevingsvisie van de provincie en biedt de provinciale verordening voldoende ruimte voor het realiseren van de RES-ambities?
• Is de RES verankerd in de omgevingsvisie van de gemeente en biedt het omgevingsplan voldoende ruimte voor het realiseren van de RES-ambities?
• Is geïnventariseerd welke regels het verlenen van omgevingsvergunningen voor de energieprojecten en aanpassingen van het netwerk in de weg staan? Lukt het om, waar nodig, die regels aan te passen om voor 1 januari 2025 omgevingsvergunningen te verlenen? 

Hoe meer stappen u in 2025 heeft gezet in uw regio – ofwel hoe meer vinkjes u hierboven kunt zetten hoe minder risicovol de vergunningverlening verloopt. Ook is er dan meer duidelijkheid te geven aan bewoners en initiatiefnemers of invulling kan worden gegeven aan het Klimaatakkoord. Of wordt duidelijk dat de tijd begint te dringen om verder aan de slag te gaan om de ambities uit de regio te realiseren. 

Inmiddels hebben alle regio’s een RES 1.0 opgesteld waarin de strategie omschreven is om de regio te voorzien van duurzame elektriciteit (en voor een deel ook warmte). Hoe kunnen al deze mooie strategieën de volgende stap zetten en wat is er nodig om te groeien als RES regio? Dit kan op verschillende manieren.

Locaties voor hernieuwbare opwek door middel van zon- en wind

De eerste generatie RES’en hebben de focus op hernieuwbare opwek door middel van zon- en wind. De visie van de RES-regio, de zoekgebieden en de opweklocaties voor zon en wind kunnen over het algemeen nog wel verder worden geconcretiseerd. Bij de RES-herijking worden bijvoorbeeld nieuwe opweklocaties voor zon en wind aangewezen of de opweklocaties voor zon en wind worden verder ontwikkeld. In dit geval wordt uw RES aangemerkt als een programma onder de Omgevingswet. De herijking van de RES kan kwalificeren als een onverplicht programma. Uw instrumenten zijn op orde, maar u herijkt de RES apart en ontwikkelt de strategieën door. De basis voor de vervolgstappen die de regio zet is in dat geval gelegen in: 

• Het actualiseren van de inzichten 
• Het concretiseren van de zoekgebieden
• Het waar nodig en mogelijk verbreden van de scope door bijv. warmte verder uit te werken
• Het verder integreren van de opgave met andere opgaven in de fysieke leefomgeving. 

Naast deze doorontwikkeling van de RES van uit het perspectief van met name zon- en wind zien we de RES-regio’s ook doorontwikkeling richting:

• Het ontwikkelen van een integraal decentraal energiesysteem
• Verdere integratie in de beleidscyclus van de Omgevingswet 

Die twee vervolgstappen worden hieronder beschreven.

Naar een integraal decentraal energiesysteem

We zien dat veel RES-organisaties zich inhoudelijk doorontwikkelen van het aanwijzen van zoeklocaties voor zon- en wind richting het ontwikkelen van een integraal decentraal energiesysteem. Daarbij gaat het lang niet alleen om elektriciteit (zowel opwek als aanbod), maar ook om andere energiemodaliteiten, zoals warmte. Daarbij staat dat energiesysteem – rekening houdend met de huidige netcongestie in veel regio’s – ten dienste aan de maatschappelijke opgaven in de betreffende regio. Naast de RES is daarbij ook de pMIEK en de Energievisie van belang. We zien regio’s waarbij die stukken in de RES-governance worden opgepakt. We zien ook regio’s waarbij de governance voor de pMIEK en Energievisie minder vanzelfsprekend integreert met de bestaande RES-organisatie.

Integreren in beleidscyclus Omgevingswet

Een andere manier om een volgende stap te zetten is door de RES en bijkomende opgaven te integreren in de beleidscyclus van de Omgevingswet. De herijking van de RES wordt in dat geval bezien in samenhang met de overige instrumenten van de Omgevingswet. De RES opgaven worden geïntegreerd in de omgevingsvisie. Op beleidsniveau is het haakje dan gelegd in de omgevingsvisie waardoor het energieprogramma (als zijnde omgevingswetinstrument) gemakkelijk aangehaakt kan worden in de beleidskeuzes uit de omgevingsvisie. Dit programma kan vervolgens de basis vormen voor het verankeren van de keuzes in regels in het omgevingsplan. Via de weging van het energiebelang kunnen de belangen worden ingebracht bij de andere stakeholders. Vervolgens wordt bij elk instrument en bij elke stap in de beleidscyclus gekeken naar het energiebelang. Hierdoor ontstaat er de mogelijkheid dat het gebruik, de vraag en het aanbod op elkaar afgestemd worden en wordt het energiesysteem een integraal onderdeel van de overige opgaven voor de fysieke leefomgeving. De koppelkansen met de andere instrumenten en opgaven van de Omgevingswet zoals warmte en wonen kunnen hierdoor ook makkelijker worden opgezocht. Organisatorisch wordt de RES herijking in dit geval ingebed in de andere instrumenten. Het energiebelang wordt hierdoor meegenomen in de integrale gebiedsontwikkelingen en ruimtelijke opgaven. De energietoets of de weging van het energiebelang speelt hierbij een belangrijke rol zodat integraal gekeken kan worden naar het energiebelang bij de inzet van elk instrument. In vergelijking met de eerste aanvliegroute gaat deze manier een stapje verder. Er wordt breder gekeken dan enkel de opweklocaties voor zon en wind, het ambitieniveau is in dit geval om een stap te zetten naar een integraal decentraal energiesysteem voor zon, wind en warmte.